Pardus Paket Yönetimi-3

Bu yazıyı okumaya başlamadan önce yayınlanmış olan Pardus Paket Yönetimi-1 ve Pardus Paket Yönetimi-2 yazılarını okumanız faydalı olabilir.

Önceki bölümde depodan bir paket/program kurulumunu anlatmıştık. Bu bölümde kaldığımız yerden devam edelim.

* Pardus’ta depo haricinde bir yerden indirdiğimiz .deb dosyası nasıl kurulur?

Önceki bölümlerde kuracağınız paketleri Pardus resmi depolarından tercih etmenizin hem güvenlik hem de uyumluluk açısından doğru olacağından bahsetmiştik. Ancak bazen ihtiyaç duyduğumuz paket depoda olmayabilir. Bu durumda indireceğimiz dosyanın Linux işletim sistemi dosyası olması ve Pardus/Debian uyumlu olmasına dikkat etmemiz gerekiyor. (İndirdiğiniz kaynakta başka Linux dağıtımları için dosyalar da sunuluyor olabilir)

.deb uzantılı kurulum dosyasını web tarayıcısını kullanarak indirmemiz gerekiyor. Örneğin uzaktan destek programı olan AnyDesk’i kuralım. (Bu arada Pardus’ta kurulum dosyalarının .deb uzantısına sahip olduğuna dikkatinizi çekelim)

https://download.anydesk.com/linux/anydesk_5.0.0-1_amd64.deb

Web tarayıcınızla indiridiğinizde farklı bir işlem yapmamışsanız varsayılan olarak İndirilenler klasöründe dosyanın olduğunu göreceksiniz. Burada sağ tıklayarak açılan menüden “Burada Terminal Aç” diyerek konsol ekranına geçelim.

Terminalden kurulumu yapmak için önümüzde 2 yöntem var. Tabi ki öncelikle daha pratik olan yöntemden başlayalım

apt ile .deb dosyası kurulumu

önceki bölümlerde bahsettiğimiz üzere apt komutu paket yönetiminde kullandığımız güncel, üst seviye bir komuttu. İşlemleri daha prtik olarak yapmamızı sağlıyordu. apt komutunu install parametresiyle kullanarak paketin adını yazacağız.

sudo apt install ./anydesk_5.0.0-1_amd64.deb

ancak burada dikkat edeceğimiz nokta paket adından önce yazmış olduğumuz ./ öne eki olcaktır.
./ ön ekinin anlamı “bulunduğum konumdaki” demektir. Yani bulunduğum konumdaki anydesk_5.0.0-1_amd64.deb isimli paketi kur demiş oluyoruz.

./ ön ekini kullanmadan doğrudan paket adını yazarsak bu durumda bu paketi gidip depoda arayacaktır. Depoda bulamayacağı için de hata mesajı verecektir.

Kurmaya calıştığımız Anydesk dosyasının bağımlılıkları vardır. Yani bu paketin çalışabilmesi için başka paketlerin de sisteme kurulması gerekir. Buna paket bağımlılığı denir. Bu bağımlılıklar kurulmazsa Anydesk programı çalışmayacaktır. İşte tam bu noktada apt komutunu kullanmanın avantajını yaşayacağız. apt bağımlılık yönetimi yapabilen bir komut olduğu için bizi bağımlılık dosyaları hakkında bilgilendirecek ve kurulum için onayımızı isteyecektir. Onay verdiğimizde hem Anydesk paketi hem de ihtiyaç duyduğu diğer paketler sistemimize kurulacaktır.

Kurulumdan sonra Uygulama Başlatıcısına (Başlat Menüsü) tıklayarak İnternet başlığı altından AnyDesk uygulamasını çalıştırabilirsiniz. Tek komutla kurulum işlemini tamamlamış olduk.

dpkg ile .deb dosyası kurulumu

indirdiğimiz paketi dpkg ile de kurabiliriz. Ancak önceki bölümlerden dpkg komutunun alt seviye bir komut olduğunu ve işlemlerin kullanıcı tarafından tek tek yapılması gerektiğini hatırlayalım. Yani apt komutunda olduğu gibi tek hamlede işlemi bitiremeyebiliriz. Yazmamız gereken komut;

sudo dpkg -i anydesk_5.0.0-1_amd64.deb

Eğer Anydesk paketinin bağımlılıkları olmasaydı bu komutla paket kurulumu tamam olacaktı. Yani bağımlılıkları olmayan paketleri tek dpkg komutuyla kurabiliyoruz. Ancak biraz önce de bahsettiğimiz üzere Anydesk uygulmasının bağımlılıkları var. Nitekim vermiş olduğumuz komuttan sonra terminal ekranında “bağımlılık sorunları…İşlem sırasında hatalarla karşılaşıldı” şeklinde hata mesajları göreceksiniz. Aslında Anydesk paketi kuruldu ancak bağımlılıkları kurulmadı. Uygulama Başlatıcı altından İnternet bölümüne gittiğinizde Anydesk’i göreceksiniz ancak tıkladığınızda çalışmayacaktır.

dpkg komutu alt seviye bir komut olduğu için bağımlıkları yönetmez. Bunun için bizim ilave komutlar vermemiz gerekir. Böyle durumlarda vermemiz gereken ikinci komut;

sudo apt install -f

bu komutla eksik kalan bağımlılık paketlerini de kur demiş olduk.
Detay Bilgi:
sudo apt-get -f install
komutu da aynı işlemi yapar. Ancak önceki bölümlerde izah ettiğimiz üzere apt-get komutu eski bir komut olduğu için onun yerine apt komutunu tercih ediyoruz.

Sonuçta dpkg ile iki komut kullanarak kurulum işlemini yapmış olduk.

* Kurulu bir paketi nasıl kaldırabiliriz?

Daha önceden kurmuş olduğunuz bir paketi/programı kaldırmak istiyorsanız terminalden yazmanız gereken komut;

sudo apt remove paket_adı

şeklinde olacaktır. Örneğin sistemde kurulu olan mousepad isimli metin editörü paketinin kaldırmak istediğimizi varsayarsak, yazmamız gereken komut;

sudo apt remove mousepad

bu komut sonrasında paket sistemden kaldırılacaktır. Ancak paketle ilgili yapılandırma ayarlarını içeren dosyalar varsa sistemde kalacaktır. Daha sonra tekrardan aynı paketi kurmanız durumunda eski yapılandırma ayarlarıyla kullanmaya devam edebilirsiniz.

yapılandırma dosyaları dahil bu pakete ait her şeyi kaldırmak isterseniz kullanmanız gereken komut:

sudo apt purge mousepad

şeklinde olacaktır.

* Sistemde kullanılmayan gereksiz dosyaları nasıl kaldırabiliriz?

Kurmuş olduğumuz paketlerin bazılarının bağımlılıkları vardır. Dolayısıyla kendisiyle birlikte bağımlı olduğu dosyalar da sistem yüklenir. Ancak paketi kaldırdığınızda bu bağımlılık dosyaları sistemde kalır. Bunlar kullanılmadıklarından dolayı bir anlamda gereksiz dosyalardır. Bu tür dosyaları kaldırmak için uygulamamız gereken komut:

sudo apt autoremove

bu komutu uyguladığınızda gereksiz bağımlılık dosyaları sistemden kaldırılacaktır.